Lubuskie Forum Zwiadowcy-Historii

arci

Guderian szykował się, aby wykorzystać Grupę Armii "Wisła", osłaniającą podejścia do Niemiec, do kontruderzenia na odsłonięte skrzydło Żukowa. Nękany chorobą wywołaną słabym sercem i wysokim ciśnieniem krwi, zebrał całą swoją energię na kolejną bolesną konfrontację z fuhrerem. Guderian miał zamiar odciąć czubek wielkiego występu o kształcie pługa śnieżnego, który Żuków wbił we wschodnie Niemcy aż do Kostrzyna, przeprowadzając zbieżne uderzenia siłami Grupy Armii "Wisła" na północy i Grupy Armii "Środek" na południu. Ich szczęki zamknęłyby się za czołówką Żukowa w rejonie Kostrzyna. To zuchwałe przedsięwzięcie wymagałoby wycofania niemieckich jednostek z Bałkanów, Włoch, Norwegii i Półwyspu Kurlandzkiego. Odmowa Hitlera na chociażby jedną ewakuację spowodowała następną gwałtowną awanturę pomiędzy fuhrerem i szefem sztabu OKH.

W chwili zakończenia koncentracji Hitler mianował dowódcą Grupy Armii ,,Weichsel" Himmlera, co wyprowadziło z równowagi szefa sztabu OKH, słusznie zresztą, ponieważ Reichsfuhrer SS, już na początku zimy wykazał, iż jest kompletnie pozbawiony talentów militarnych, dowodząc Grupą Armii "Oberrhein" z kwatery głównej w Lauter, na granicy szwajcarskiej.
Guderian drwił z manii Himmlera skupiania kolejnych funkcji: Reichsfuhrer SS, szef policji niemieckich, minister spraw wewnętrznych, dowódca Armii Rezerwowej... Podejrzewał nawet, że byłby skłonny zabiegać o najwyższe odznaczenie niemieckie, order Pour le Merite. Oburzenie Guderiana było tym większe, że Himmler chciał powołać na szefa sztabu gen. Lammerdinga, który do tej pory dowodził tylko dywizją "Das Reich". Dopiero po niezwykle burzliwej scenie Hitler zgodził się na zastąpienie go o wiele bardziej doświadczonym na szczeblu armijnym gen. Wenckiem. Po podjęciu tej decyzji, spokojny już Fuhrer oświadczył z uśmiechem, znanym z czasów wielkich sukcesów: "Sztab Generalny odniósł dzisiaj zwycięstwo".
Nowo utworzona Grupa Armii "Weichsel" miała stać się siłą napędową operacji "Sonnenwende", ostatniej niemieckiej ofensywy na Wschodzie. Wskutek niedoboru środków rozpoczęła się ona jednak z mniejszym rozmachem, niż początkowo planowano. Natarcie z regionu Głogowa zostało odwołane. Cała operacja sprowadziła się do umocnienia obrony na Pomorzu Zachodnim. Do walki rzucono 11 armię, składającą się z licznych jednostek SS, zarówno niemieckich, jak i cudzoziemskiego zaciągu, m.in.:
10 dywizji pancernej, 4 dywizji SS-Polizei, "Nordland", "Gross Deutschland", "Holstein", "Wallonien", "Nederland".

Atak o kryptonimie "Sonnenwende" (Przesilenie dnia z nocą), przeprowadzony przez 3 armię pancerną, spowodował maleńkie wgniecenie na odcinku bronionym przez 2 armię pancerną gwardii i 61 armię z Frontu Żukowa, ale został powstrzymany już 17 lutego. Tego dnia Wenck, wracając na front po konferencji z Hitlerem w Berlinie, zasnął za kierownicą i uderzył w balustradę mostu. Ciężko rannego zastąpił gen. Hans Krebs, oficer sztabowy z najbliższego otoczenia Hitlera, któremu brakowało doświadczenia i niezależności myślenia, niezbędnych do utrzymania inicjatywy w swoim ręku. Chociaż do 19 lutego operacja "Sonnenwende" dobiegła końca, wywarła jednak nieproporcjonalnie duże wrażenie na radzieckim naczelnym dowództwie, potwierdziła bowiem jego coraz silniejsze obawy związane ze słabością prawego skrzydła Żukowa. Marszałek przed dalszym natarciem na kierunku berlińskim otrzymał polecenie oczyszczenia Pomorza.

Wynikiem decyzji było zniszczenie Grupy Armii "Wisła". Rokossowski zaczął działania 24 lutego, podczas gdy Żuków w dalszym ciągu przegrupowywał siły na swoim prawym skrzydle. Dowódca l Frontu Białoruskiego przeszedł do ofensywy tydzień później. Jego potężne zgrupowanie w składzie: 2 i 1 armie pancerne gwardii oraz 2 armia uderzeniowa, podążyło w stronę Bałtyku, rozszerzyło działania na cale Pomorze i rozczłonkowało Grupę Armii "Wisła" na odizolowane jednostki. 4 marca l armia pancerna gwardii dotarła do Bałtyku pod Kołobrzegiem, na linii rozgraniczającej kierunki natarć l i 2 Frontu Białoruskiego, odcinając niemiecką 2 armię i zmuszając ją do wycofania się w rejon Gdyni i Gdańska. Hitler natychmiast ogłosił zapchany uciekinierami Kołobrzeg kolejną "twierdzą".http://www.pomorze.gd.pl/sonnenwende.htm

arci

Przygotowania

W wyniku szybko zbliżającego się frontu dowództwo niemieckie podjęło ostatnią próbę walki z sowietami. Celem operacji Sonnenwende było zatrzymanie wojsk Żukowa, tak aby atak na Berlin był opóźniony o kilka tygodni. Pierwotny plan operacji zakładał jednoczesne uderzenie z północy z rejonu Stargardu Szczecińskiego i z południa z rejonu Głogowa i Gubina , jednak ze względu na trudności logistyczne, sytuację na innych odcinkach frontu oraz upór Hitlera, który nie pozwolił na ewakuację wojsk z Kurlandii ostatecznie zdecydowano się przeprowadzić jedynie uderzenie z północy. Na dowódcę operacji Hitler planował Himmlera , ale po zdecydowanym sprzeciwie Guderiana wobec tej kandydatury, na dowodzącego wyznaczono generała Wencka . Celami operacji były: zadanie maksymalnych strat nieprzyjacielowi, odblokowanie zgrupowania niemieckiego w okolicach Choszczna i odblokowanie Kostrzynia .

Na początku lutego zaczęto koncentrować wojska niemieckie. składające się m.in. z wojska III Korpusu Pancernego SS , które przegrupowano z Kurlandii, ochotników z Finladii, Holandii, Danii: 11 Ochotnicza Dywizja Grenadierów Pancernych SS Nordland , 23 Dywizja Grenadierów Pancernych SS Nederland , 27 Ochotnicza Dywizja Grenadierów Pancernych SS (1 flamandzka) Langemarck , a spod Baden-Baden transportem kolejowym przybyła 10 Dywizja Pancerna SS Frundsberg .
Przebieg

Ofensywa rozpoczęła się 15 lutego 1945 roku z rejonu Suchania w kierunku południowym na Choszczno. Nacierającym wojskom udało się połączyć z oddziałami pod Choszcznem i utworzyć do nich wąski korytarz. Następnego dnia ruszyło główne uderzenie, z linii pomiędzy Stargardem a jeziorem Miedwie . Pomimo osiągnięcia pewnych sukcesów terenowych i zniszczenia wielu czołgów radzieckich, natarcie miało dość słabe tempo. 17 lutego generał Wenck uległ wypadkowi samochodowemu, co wyłączyło go z dowodzenia. Wieczorem tego samego dnia rozpoczęły się kontrataki oddziałów radzieckiej 3 Armii Uderzeniowej i natarcie niemieckie zostało praktycznie powstrzymane. Następnego dnia Niemcy oficjalnie wstrzymali dalsze działania zaczepne.

10. Dywizja Pancerna SS została włączona do XXXIX. Korpusu Pancernego. Działania zaczepne 10. Dywizji Pancernej SS napotkały na silną obronę wojsk sowieckich. Następnego dnia dywizja nacierała w kierunku Morzycy (niem. Blumberg), obchodząc pozycje wojsk sowieckich. Dalej atak 2. batalionu 10. Pułku Pancernego SS i 22. Pułku Grenadierów Pancernych SS był skierowany na południowy zachód do Żalęcina i Moskorzyna . Na przedmieściach tego miasta dowódca 7. kompanii 10. Pułku SS - Ostuf. Riedel zniszczył 13 nieprzyjacielskich czołgów. 1. batalion 10. Pułku Pancernego SS nacierał bardziej na południe w kierunku Lubatowa . Tam wspierał natarcie 4. Dywizji Policyjnej Waffen SS. 23 lutego dywizja została przeniesiona do rezerwy i wycofana do Stargardu.[2]
Rezultat

Operacja zakończyła się porażką niemiecką. Za cenę dość dużych strat własnych, udało się jedynie przesunąć linię frontu o 18-20 kilometrów, odbić Banie oraz Pyrzyce oraz wycofać część sił z kotła pod Choszcznem. Długofalowym efektem ofensywy było utwierdzenie marszałka Żukowa w przekonaniu, że przed zdobyciem Berlina, konieczne jest zabezpieczenie swojej prawej flanki poprzez oczyszczenie z Niemców Pomorza Zachodniego. Realizację tego celu była II faza operacji pomorskiej .
Zestawienie sił
Wehrmacht

Do operacji przydzielono ponad 1200 czołgów, ale z powodu poważnych niedoborów w ciągu trzech dni walki paliwo i amunicja uległy wyczerpaniu.

11 Armia (generał Felix Steiner ):
XXXIX Korpus Pancerny (generał-lejtnant Karl Decker )
III Korpus Pancerny SS (generał-lejtnant Martin Unrein)
X Korpus SS (generał-lejtnant Günther Krappe)

Armia Czerwona

Elementy 1. Frontu Białoruskiego (Marszałek Gieorgij Żukow )[3]
47 Armia
61 Armia
70 Armia
3 Armia Uderzeniowa
1 Armia Pancerna Gwardii
2 Armia Pancerna Gwardii